سمان دندانپزشکی

سمان یا cement دندانپزشکی ماده ای است که از ترکیب آب و پودر خاصی تشکیل شده است. از این سمان دندانپزشکی می توان برای ارتودنسی، بریج، ترمیم دندان و… استفاده کرد. شما با مطالعه ی این مقاله می توانید با انواع این ماده، کاربرد و تفاوت دائم و موقتی بودن آن را بهتر بشناسید.

یکی از مواد پرکاربرد و مهم در صنعت دندانپزشکی سمان است. سمان در حالت عادی به صورت مایع بوده و پس از اعمال آن روی دندان حالت جامد می‌گیرد.

از سمان‌ها در چسباندن روکش و بریج روی دندان‌های طبیعی، عایق بندی لوازم پروتز و بازسازی موقت دندان‌ها استفاده می‌شود. به طور کلی هر ماده ای که خاصیت چسبندگی داشته باشد و به عنوان ماده چسبنده در ترمیم های دندانپزشکی کاربرد داشته باشد را سمان می گوییم.

سمان‌های متفاوتی با کاربرد‌ها، مزایا و معایب متفاوت در بازار موجود است که در ادامه این مطلب به معرفی هرکدام خواهیم پرداخت.

سمان دندان چیست؟

اما به طور کل می توان این ماده را چسبی دانست که دارای ترکیب شیمیایی است و دو سطح را به یک دیگر می چسباند. در واقع چسب سمان دندان ایده آل باید این ویژگی ها را داشته باشد. نباید پالپ را تحریک کند، در برابر فشار بر اثر گاز گرفتن از بین نرود، در برابر پوسیدگی مقاوم و چسبندگی خوبی داشته باشد و در آخر بتواند پیوند خوبی بین مواد ترمیم کننده و دندان ایجاد کند. در ادامه ویژگی های این ماده را بیشتر بررسی خواهیم کرد.

با اینکه در بالا از ویژگی هایی که یک چسب سیمان ایده آل گفتیم اما لازم است این موارد را نیز در نظر بگیرید:

• بافت های دهان نباید به این ماده حساسیت نشان دهند.
• ضخامت لایه ای که ایجاد می شود، کم باشد.
• در مایعات و بزاق دهان حل نشود.
• شکاف ها و حفره های ایجاد شده در طول درمان را بپوشاند.
• دندان پزشک و یا دندانساز بتواند به راحتی از آن استفاده کند.
• چسبندگی قابل قبولی به مواد دندانپزشکی داشته باشد.
• در رادیوگرافی قابل شناسایی باشد.
• دارای نتیجه پایدار در یک دوره زمانی طولانی مدت

 

انواع سمان در دندانپزشکی

یکی از مواد پرکاربرد و مهم در صنعت دندانپزشکی سمان است. سمان در حالت عادی به صورت مایع بوده و پس از اعمال آن روی دندان حالت جامد می‌گیرد.

از سمان‌ها در چسباندن روکش و بریج روی دندان‌های طبیعی، عایق بندی لوازم پروتز و بازسازی موقت دندان‌ها استفاده می‌شود. به طور کلی هر ماده ای که خاصیت چسبندگی داشته باشد و به عنوان ماده چسبنده در ترمیم های دندانپزشکی کاربرد داشته باشد را سمان می گوییم.

سمان‌های متفاوتی با کاربرد‌ها، مزایا و معایب متفاوت در بازار موجود است که در ادامه این مطلب به معرفی هرکدام خواهیم پرداخت.

سمان های دندانی را می توان به طور کلی به ۶ گروه اصلی تقسیم کرد که در ادامه به بررسی معروف ترین آن ها خواهیم پرداخت.

1. سمان فسفات روی
2. سمان پلی کربوکسیلات
3. سمان گلاس آینومر لوتینگ
4. سمان کامپوزیتی اصلاح شده با پلی اسید
5. سمان گلاس آینومر اصلاح شده با رزین
6. سمان بر پایه رزین

بررسی سمان زینک فسفات

یکی از انواع سمان های دندانپزشکی سمان زینک فسفات با ترکیبی از زینک اکساید و منیزیم اکساید و مایع فسفریک اسید است از موارد مصرف این سمان می‌توان به پانسمان موقت و پر کننده مناسب دندان های شیری،  ترمیم‌های آمالگام، چسباندن بیلدآپ و اینله و بیس و لاینر برای ترمیم‌های آمالگام و کامپوزیت اشاره کرد.

این سمان قیمت پایینی دارد و به‌دلیل ضخامت پایین و قدرت الاستیک بالا برای استفاده در بند‌های ارتودنسی، بریج‌ها، روکش‌های فلزی و لاینر‌ها کاربرد دارد. سمان‌های زینک فسفات ضد باکتری نیستند و نسبت به سمان‌های دیگر به دلیل ضخامت پایین، سختی کمتری دارند.

این سمان‌ها برای اسپلین‌های داخل دهانی مناسب هستند و ترکیبی شامل زینک اکساید، اکسید منیزیم، و اسید فسفریک دارند.

بررسی سمان فسفات روی:

این چسب از قدیمی ترین مواد در حرفه ی پزشکی محسوب می شود. در لیست پایین مزایا و معایب این چسب را بیان می کنیم.

مزایا:

• ارزان قیمت
• ترکیب و مخلوط شدن آسان در آب
• پاک شدن راحت
• پایین بودن ضخامت
• قدرت الاستیک بالا

معایب:

• PH بسیار پایین
• پیوند و سازگاری پایین با ساختار و بافت دندان
• حلال بودن در بزاق و آب دهان
• سختی پایین
• به علت PH خاصیت اسیدی داشته و ممکن است پالپ تحریک گردد.
• تنها قابلیت مهر و موم مکانیکی را داراست.

 

بررسی سمان کربوکسیلات:

 این سمان به‌صورت پودر و مایع است و ترکیبی مشابه زینک فسفات دارد.

 مایع این سمان تاریخ مصرف محدودی دارد و در صورت تبخیر شدن آب موجود در آن دیگر قابل استفاده نیست.

سمان پلی کربوکسیلات از انواع سمان پر فروش بوده و به عنوان سمان رزینی برای پر کردن بین دندان و براکت ارتودنسی استفاده می‌شود.

 این سمان در مقابل تغییر رنگ در زمان طولانی بسیار مقاوم است و از ویژگی‌های مثبت آن میتوان به استفاده آسان و عدم ایجاد درد اشاره کرد.

این ماده نیز دارای مزایا و معایبی است که برای راحتی در خواندن در ادامه به صورت لیست آورده شده است:

مزایا:

• عدم تحریک پالپ
• پیوند نسبتا قوی با ساختار دندان
• ضد باکتری
• الاستیک و خاصیت کششی آن نسبت به فسفات روی بیشتر است.
• بعد از جراحی حساسیت کمی بر روی بیمار ایجاد می کند.

معایب:

• تمیز کردن آن بسیار سخت و دشوار است.
• پس مخلوط کردن دچار ویسکوزیته می گردد.
• در محیط اسیدی عمر کوتاهی دارد.

بررسی سمان گلاس آینومر لوتینگ

این چسب دندان یکی از پر فروش ترین و بهترین چسب های در بازار به حساب می آید که مزیت های آن نسبت به معایبش بیشتر است. بیایید در ادامه به بررسی این ویژگی ها بپردازیم.

مزایا:

• آزادسازی فلوراید
• قابلیت چسبندگی خوب به دندان و عاج
• آسان بودن در هنگام ترکیب
• قیمت ارزان
• حالت انقباضی پایین
• مقاوم در برابر اسید

معایب:

• حلال در آب
  • محدودیت زمانی پایین
• امکان حساسیت پالپ

سیمان های مورد مطالعه شامل دو مورد بر اساس شیمی سیمان گلاس آینومر معمولی، یعنی یک سیمان مخلوط دستی و یک سیمان کپسوله شده، و دو مورد بر اساس شیمی نوری جدیدتر، یعنی یک سیمان ترمیمی که با نسبت پودر: مایع کم استفاده می شود و یک سیمان لوله کشی آزمایشی صد و چهل دندان ثنایای گاوی به فاصله 13 میلی متر از راس بریده شد و با کانال های پستی به قطر 1.75 میلی متر و طول 9 میلی متر تهیه شد. پست‌های آلیاژ پیوند NiCrMb قبل از سیمان‌کاری در ریشه‌ها با هر یک از سیمان‌ها ریخته‌گری و سندبلاست شدند. 24 ساعت بعد، آزمایشات کشش با نرخ کرنش 0.5 میلی متر در دقیقه انجام شد. حداکثر بارها و حالت های شکست ذکر شد. داده های به دست آمده با استفاده از آزمون کروسکال-والیس و سپس مقایسه گروه ها با استفاده از آزمون من ویتنی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

 

بررسی سمان کامپوزیتی اصلاح شده با پلی اسید

ویژگی های این دسته از چسب ها نسبت به سایر کمی متفاوت تر است که در ادامه می توانید بررسی کنید

مزایا:

• استحکام باند نسبتا بالا با ساختار دندان
• حل نشدن در مایعات دهان

معایب:

• تحت انبساط هیگروسکوپیک ها قرار میگیرند
• استحکام پیوند پس از مدت کمی از بین می رود.
•  

بررسی سمان زینک اکساید

سمان زینک اکساید برای روکش‌های موقت کاربرد دارد.

 این سمان یکی از انواع سمان‌های دندانپزشکی ضعیف است و قدرت و مقاومت چندانی در مقابل سایش و حلالیت دارد.

 این سمان به طور گسترده از سال ۱۸۹۰ در دندانپزشکی استفاده می‌شود. سمان زینک اکساید روی پالپ دندان اثرگذار است و برای سمان های موقت گزینه مناسبی است.

سمان زینک اکساید اوژنول  از نظر کاربرد یکی از پر مصرف ترین سمان‌ها است و به سه دسته کلی تقسیم می‌شود.

 نوع اول به صورت دو خمیر است و به عنوان سمان موقت به کار می‌رود.

 نوع دوم این سمان به منظور چسباندن دائم ترمیم‌های ریختگی به کار گرفته می‌شود و نسبت به اکثر سمان‌های دیگر تحریک پذیری کمتری روی دندان و پالپ دندان ایجاد می‌کند.

 نوع سوم سمان زینک اکساید به عنوان پایه و عایق به کار می‌رود و یکی از انواع سمان‌های دندانپزشکی است که اثر آرام بخش دارد و از حساسیت‌ها جلوگیری می‌کند.

 

بررسی سمان گلاس آینومر

سمان گلاس آینومر برای ترمیم و بازسازی دندان‌های کودکان استفاده می‌شود. سمان گلاس آینومر  یکی از انواع سمان‌های دندانپزشکی است که به علت همرنگ بودن با دندان در صنعت دندانپزشکی نسبت به سمان‌های دیگر، کاربرد بیشتری دارد.

 این ماده ترمیمی از پودر شیشه سیلیکات ساخته شده و از کاربرد‌های آن می توان به پر کردن دندان‌های خراب و وصل کردن تاج دندان و براکت ارتودنسی اشاره کرد. یکی از مزیت‌های این سمان  این است که با آزاد سازی یون‌های فلوراید به حفاظت از دندان‌ها در برابر خرابی و پوسیدگی کمک می‌کند.

سمان گلاس آینومر هنگام استفاده نباید بیش از اندازه خشک شود زیرا احتمال حساسیت را افزایش می‌دهد.

 عوارض استفاده از گلاس آینومر‌ها بسیار کم است و انعطاف پذیری بالای این مواد در برابر پرکننده‌های کامپوزیتی از مزیت‌های گلاس آینومر هاست اما ماندگاری پایین آن‌ها باعث شده گلاس آینومر از انواع سمان‌های دندانپزشکی موقتی باشد.

 این سمان مقاومت پایینی در برابر ساییدگی دارد به همین دلیل پس از مدتی نیاز است که تعویض شود. انتخاب از بین ترکیبات کامپوزیتی و سمان گلاس آینومر بستگی به آسیب و ساییدگی دندان دارد. اگر آسیب دندان عمیق نباشد و نیاز به ترمیم موقت در سطح ریشه باشد، سمان گلاس آینومر گزینه مناسب‌تری است زیرا کامپوزیت ها برای شکستگی ها و ترمیم‌های عمیق‌تر استفاده می‌شوند. از برترین برند‌های گلاس آینومر موجود در بازار می‌توان به گلاس آینومر جی سی اشاره کرد. سهولت مصرف این گلاس آینومر و قیمت مناسب آن، این گلاس آینومر را بین دندان پزشکان و بیماران محبوب کرده است.

 گلاس آینومر ووکو ساخت کشور آلمان یکی از انواع سمان دندانپزشکی پرفروش جهان است.  این سمان به صیقل دادن نیازی ندارد و فلوراید زیادی را آزاد می‌کند. سهولت در شکل دهی به این سمان و عدم چسبندگی آن به وسایل از ویژگی‌های بارز این سمان است.

 

بررسی سیمان گلاس آینومر اصلاح شده با رزین(گلاس آینومر رزینی)

این چسب چندین دهه است که در حرفه ی دندانپزشکی مورد استقبال قرار می گیرد و ویژگی های و مزایای بسیار خوبی دارد. البته برخی از نقاط منفی باعث شده است که نتوان این چسب را، چسبی کامل از هر نظر دانست.

مزایا

• مخلوط و ترکیب کردن آسان
• قابلیت پاک شدن راحت
• پایداری بالا در مدت زمان زیاد
• قابلیت آزاد سازی فلوراید
• راحتی در استفاده

معایب

• حساس به رطوبت
• دارای خاصییت اسیدی و قابل ایجاد پالپیت

بررسی سمان بر پایه رزین

این دسته از چسب ها را که بخش بزرگی از Cement ها را تشکیل می دهند می توان به راحتی با کیورنیک دندان پخت کرد. برای استفاده از این چسب شما نیاز به یک سیستم چسب جداگانه دارید. این چسب از حساسیت بسیاری بالا برخوردارند پس هنگام استفاده حتما توجه داشته باشید که از تکنیک های مناسب به کار ببرید و از ورود آلودگی جلوگیری کنید که باعث پایین آمدن سطح کیفیت آن نگردد.

برخی از این مواد رادیو شفاف هستند اما برخی دیگر ممکن است حتی با رادیوگرافی قابل شناسایی نباشند. در زیر می توانید مزایا و معایب آن را مطالعه کنید.

مزایا:

• قوی ترین و مستحکم ترین چسب
• دارای بالاترین حالت کششی و الاستیک
• دارای PH خنثی

معایب:

• نیازمند تخصص و تکنیک خاص برای استفاده
• بیش از اندازه سخت است
• امکان حساسیت پالپ

کاربرد سمان در دندانپزشکی

با اصلی ترین  و پرکاربرد ترین چسب های دندان آشنا شدید، اما این مواد دقیقا چه کاربردی دارند؟ در ادامه به بررسی کاربرد سمان در دندانپزشکی می پردازیم.

سمان فسفات روی: بریج ها، روکش های فلزی، بندهای ارتودنسی

 سمان پلی کربوکسیلات: لاینر، بندهای ارتودنسی

 سمان گلاس آینومر لوتینگ: ترمیم فلز یا متال سرامیک، لاینر

 سمان گلاس آینومر اصلاح شده با رزین: استفاده برای انواع روکش، لوازم ارتودنسی، لاینر

 سمان بر پایه رزین: استفاده برای روکش ها، قابل استفاده برای فایبرپست های رزینی

سمان دائم دندانپزشکی

برای چسباندن دائم می توان از cement دائم استفاده کرد. معمولا این چسب برای تاج های دندان و یا بریج ها استفاده می شود. این مواد می توانند فضاهای خالی بین دندان ها را به طور مناسب پر کنند.

از معیار های بررسی کیفیت یک جسب دندان دائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• چسبندگی مناسب در حاشیه و کناره ی دندان
• سازگار بودن با زیست
• دارای مقاومت و ماندگاری بالا
• نا محلول با آب دهان  
• دارای جذابیت و زیبایی های ظاهری
• کم بودن ضخامت آن

برخی از عوارض ایمپلنت دندان طولانی‌مدت بوده و ممکن است سال‌ها ادامه داشته باشد. این عوارض طولانی‌مدت شامل موارد زیر می‌شود:
پری ایمپلنتیت: نوعی بیماری لثه است. پری ایمپلنتیت باعث تحلیل استخوان حمایت‌کننده ایمپلنت می‌شود. علت آن بروز التهاب مزمن در محل کاشت ایمپلنت است. گاهی ممکن است تا ۵ سال طول بکشد، بیماری پیشرفت کند و علائم آن ظاهر شود. علائم شامل خونریزی و تورم نزدیک ایمپلنت است.
پس زدن ایمپلنت: این عارضه بسیار نادر است. طبق تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۹ برخی افراد دچار حساسیت فلزی هستند. این نوع حساسیت نادر است. ایمپلنت از تیتانیوم یا دیگر فلزات ساخته می‌شود. می‌توان قبل از کاشت ایمپلنت آزمایش حساسیت فلزی را انجام داد تا از عدم وجود این حساسیت مطمئن شد.

سمان های موقت دندانپزشکی

سیمان های دندانپزشکی گلاس آینومر، گلاس آینومر رزینی، پلی کربوکسیلات و زینک اکساید جز چسب های موقت دندان حساب می شوند. از این چسب های موقت دندان برای ترمیم های موقت دندان یعنی اینله(Inlay)، آنله(Onlay)، روکش، بریج و ایمپلمنت استفاده می شود. به طور معمول این چسب ها تا سه هفته دوام دارند.

با اینکه در بالا چندین چسب موقت را معرفی کردیم اما رایج ترین گلاس آینومر است. البته با توجه به موقعیت و شرایط دندان بیمار، انتخاب های متفاوتی را می توانید داشته باشید. به طور کل یک چسب موقت دندان باید ویژگی های زیر را داشته باشد.

• راحتی در هنگام استفاده
• ماندگاری خوب، اما نه به شکلی که جدا کردن آن سخت باشد.
• تمیز کردن راحت
• سازگار با بافت دندان
• با چسب دائم تداخل نداشته باشد

 کدام سمان را برای درمان انتخاب کنیم؟

 انتخاب سمان موقت یا دائم به شیری یا دائمی بودن دندان و عمق ساییدگی و خرابی دندان بستگی دارد. در نهایت برای انتخاب سمان مورد نظر درمان دندان باید نوع آسیب دیدگی، محل آسیب دیدگی، نوع دندان شیری یا دائمی را در نظر گرفت. اما در کل تصمیم گیری آخر برای انتخاب سمان مناسب، بر عهده دندانپزشک است.

 

سمان لوتینگ چیست؟

سمان لوتینگ یک چسب قوی و مقاوم است که برای اتصال قطعات فلزی به یکدیگر استفاده می شود. این چسب معمولاً از رزین اپوکسی یا اکریلیک ساخته می شود و دارای خواصی مانند مقاومت در برابر خوردگی، دما و لرزش است.

سمان لوتینگ در صنایع مختلف از جمله ساخت و ساز، خودروسازی، هوافضا و پزشکی استفاده می شود. این چسب برای اتصال قطعات فلزی با سطوح ناهموار یا تمیز نشده نیز مناسب است.

مزایای استفاده از سمان لوتینگ:

• مقاومت بالا در برابر خوردگی
• مقاومت بالا در برابر دما و لرزش
• اتصال محکم قطعات فلزی
• مناسب برای اتصال قطعات با سطوح ناهموار یا تمیز نشده

معایب استفاده از سمان لوتینگ:

• زمان خشک شدن طولانی
• قیمت نسبتاً بالا

کاربردهای سمان لوتینگ:

• اتصال قطعات فلزی در سازه های ساختمانی
• اتصال قطعات فلزی در خودروها
• اتصال قطعات فلزی در هواپیماها
• اتصال قطعات فلزی در تجهیزات پزشکی

نحوه استفاده از سمان لوتینگ:

برای استفاده از سمان لوتینگ، ابتدا باید سطوح مورد نظر را تمیز و خشک کنید. سپس، مقدار مناسبی از چسب را روی یکی از سطوح اعمال کنید و دو سطح را به هم متصل کنید. در نهایت، چسب را به مدت چند دقیقه فشار دهید تا محکم شود.

بررسی هزینه انواع سمان‌های دندانپزشکی

ویژگی های یک سمان دندانپزشکی قیمت آن را تعیین می کند.

 ویژگی هایی مثل حساسیت پایین، شفافیت، ضخامت کم، مقاومت، عایق سرما و گرما و ماندگاری می‌تواند بر قیمت انواع سمان دندانپزشکی تاثیر‌گذار باشد. زمان مورد استفاده برای کودکان با بزرگسالان تفاوت زیادی دارد. زیرا سمان دندان‌های شیری نیازمند مقاومت بالایی نیست و حساسیت های کودکان نسبت به سمان‌ها بسیار بیشتر از بزرگسالان است.